تفکر نقاد به چه کار می آید؟
یکی از مهمترین چالش های زندگی ما، تصمیم گیری در مواقع حساس و مهم زندگی است. تصمیمات ما میتوانند مسیر زندگی ما را به کلی تغییر دهند و ما را به سمت خوشبختی یا شکست سوق دهد. اما چیزی که بیش از همه در زمان تصمیمگیریها به کار ما می آید، قدرت تفکر و تعقل ماست.
تفکر نقادانه چیست؟
حتما شما هم این عبارت را شنیده اید که “ اول تو ذهنت سبک سنگینش کن، بعد تصمیم بگیر”. اگر بخواهیم به صورت خلاصه بگوییم هم، تفکر نقادانه دقیقا همین کار را انجام می دهد. در واقع شما با یادگیری این مهارت به محض شنیدن هر چیزی، ابتدا آن را روی ترازوی مغز خود سبک سنگین می کنید و سپس تصمیمی خواهید گرفت که به نفع شماست.
بگذارید با مثالی ساده، این موضوع را برای شما بازتر کنیم. فرض کنید که یکی از دوستان شما بهتان زنگ میزند و به شما پیشنهاد یک سرمایه گذاری را می دهد. شما در چنین شرایطی احتمالا ساعتها وقت صرف سبک سنگین کردن این پیشنهاد خواهید کرد. فرصت ها و چالش های آنرا میسنجید و سپس تصمیم نهایی را خواهید گرفت.تفکر نقاد به ما کمک میکند که با مدیریت ذهن و کنترل افکار، در هر مرحله ای از زندگی با تفکر و تعقل تصمیم بگیریم.
تفکر انتقادی از ترکیب پنج فرایند زیر تشکیل شده است
1- تفکر فعالانه: استفاده فعالانه از هوش، اطلاعات و تواناییها به منظور مواجهه موثر با موقعیتهای زندگی.
۲- وارسی موقعیتها توسط پرسشهای اکتشافی: یکی از جنبههای مهم تفکر نقاد، وارسی موقعیتها به وسیله سوالات مختلف است. در واقع توانایی طرح سوالات مناسب از جمله سوالات مربوط به اطلاعات، کاربرد، تجزیه و تحلیل، ترکیب و ارزشیابی، یکی از قویترین ابزارهای تفکر است.
۳- مستقلانه اندیشیدن: عبارت است از ادغام نظر خود در ساختارهای اجتماعی بدون فدا کردن استقلال یا خودمختاری شخص.
۴- نگاه کردن به موقعیت از زوایای گوناگون: در این قسمت موضوع مطرح شده از دیدگاههای مختلف مورد بررسی قرار میگیرد.
۵- ارائه نظرات و ایدهها به روشی سازمان یافته و به دور از قضاوت و سایر موانع ارتباطی موثر، بخش دیگری از تفکر نقادانه را تشکیل میدهند.
مهارتهای زیربنای تفکر انتقادی
ادوارد گلاسر، مجموعهای از مهارتهای زیربنای تفکر انتقادی را چنین برمیشمارد:
1. بازشناسی مسائل
2. پیدا کردن وسیلههایی کاربردی برای مواجهه با آن مسائل
3. جمعآوری و دستهبندی اطلاعات مرتبط
4. بازشناسی فرضها و ارزشهای بیاننشده
5. فهم و استفاده ی دقیق، واضح و تفکیکشده از زبان
6. تفسیر دادهها
7. سنجش شواهد و ارزشیابی گزارهها
8. بازشناسی روابط منطقی موجود بین گزارهها
9. استخراج نتایج تضمینی و تعمیم آنها
10. آزمودن تعمیمها و نتایجی که فرد به آن دست یافتهاست
11. بازسازی الگوی باورهای فرد بر پایهٔ تجارب گستردهتر
12. ارائهی قضاوتهای دقیق دربارهی کیفیتها و چیزهای خاص در زندگی روزمره
مهارت های اصلی تفکر نقاد
تفسیر به معنی درک و بیان معانی مربوط به تجربیات متنوع
تحلیل به معنی تشخیص هدف مطلب و پی بردن به ارتباطات موجود در بین آنها
ارزشیابی به معنی تعیین اعتبار مطالب و ارزیابی نحوه ارتباط آنها
استنباط به معنی توانایی نتیجه گیری از مطالب
توضیح به معنی موجه نمایی و بیان نتایج استدلال فرد
خودتنظیمی: به معنی اصلاح و بازبینی تفکرات خود بر اساس مطالب مورد بررسی
استدلال استقرایی: بر الگوها و روندها تکیه دارد،
استدلال قیاسی بر واقعیت ها و قوانین تکیه دارد
اکنون می توانید سطح تفکر نقاد خودتان را بسنجید:
[porsline-survey id=3]